Ghé thăm Đình làng An Hải ở Lý Sơn

Đình làng An Hải nằm trên địa bàn thôn Đông xã An Hải, tọa lạc gần bờ phía đông của đảo, bao quanh là rừng dừa xanh thơ mộng, hoang sơ. Đây là một không gian thơ mộng khi hội tụ đủ bãi cát dài miên man, biển xanh mát rượi, nhịp điệu cuộc sống trên bến thuyền - ghe chài đậu mỗi buổi chiều về. Khung cảnh u tịch cổ kính hòa với thiên nhiên yên bình làm nên vẻ đẹp say lòng du khách.

Đình làng An Hải có từ thơi vua Minh Mạng nguyên niên 1820, thời gian xây dựng được ghi lại cẩn thận trên bề mặt của thượng lương nằm bên trong đình trung. Đây được xem là công trình kiến trúc nghệ thuật cổ kính độc đáo mang tính giá trị đặc sắc về mặt chạm trổ. Nơi đây được xây dựng nhằm phục vụ việc sinh hoạt tâm linh của cộng đồng làng An Hải từ xưa cho đến nay. Ngôi được gây dựng với sự góp sức của 8 dòng họ tiền hiền là : Nguyễn, Dương, Trương, Trần, Võ, Nguyễn Đình, Nguyễn Văn, Lê và dân làng. Về sau, họ Lê không được tôn là tiền hiền nữa và không được thờ trong nhà thờ tiền hiền vì phạm vào điều cấm kỵ trong tế Đình. Do vây, ở đình hiện chỉ còn thờ 7 vị tiền hiền - những người có công đầu tiên khai phá mở mang bờ cõi làng An Hải.

Được các thợ mộc, nề ở huyện đảo Lý Sơn và thợ điêu khắc ở Quảng Ngãi rày công xây dựng, đình làng An Hải cho đến ngày nay đã  trải qua 4 lần tu sửa. Hai lần trùng tu vào năm 1926 và 1938 chỉ sửa lại các bộ phận bị hư hại của đình. Năm 1943 đánh dấu là lần trùng lớn nhất, tôn tạo hoành tránh qui mô Đình Trung, Đình Hạ khiến cho ngôi Đình mang dáng vẻ bề thế, quy mô và trang nghiêm như ngày nay.

Được dựng lên hết sức vững chắc, vách bằng chất vôi và vữa, mái lợp ngói âm dương, phần đỉnh mái của Đình làng An Hải có cắt cổ diêm có đắp nổi trang trí. Đình Trung, Đình Hạ có bộ khung nhà bao gồm các hàng cột lớn đỡ trính xuyên kèo có chạm khắc hết sức đặc sắc.

Đình làng An Hải được bố trí như sau: đình Thượng thờ Thiên Y A Na, đình Trung thờ Tam hoàng Ngũ đế, Ngu Man Nương, Ngũ vị tiên nương ( kim, mộc , thủy, hỏa, thổ), tiền hiền, hậu hiền, đình Hạ thờ thập loạn cô hồn, tiền vãng. Ngôi miếu nhỏ nằm phía bắc của đình làng An Hải là nơi thờ thành hoàng Bùi Tá Hán và Nguyễn Tú Tài vì đã công lớn trong việc lập sổ bộ đạc điền ở Lý Sơn dưới thời Gia Long và phối thờ lính Hoàng Sa. Cùng với đó, phía nam Đình làng An Hải còn có nghĩa tự thờ thập loạn cô hồn.

Cách bố trí, phân bổ của đình làng An Hải được dựa trên quan niệm âm dương, biểu lộ về nguyện ước bình an. Qua các mô típ trang trí lưỡng long triều nhật, long phụng triều quy, ngũ phúc… Nhất là mô típ tượng đôi nghê gắn với cột đình chầu vào nhau theo thế âm dương là mô típ hiếm thấy trong các công trình kiến trúc của đình chùa Việt Nam.

Đình làng An Hải là nơi thờ các thần linh, tiền hiền, cô hồn, cùng với đó là thờ Thiên Y A Na, Ngu Man Nương, đã góp phần phản ánh lịch sử hình thành của vùng đất Lý Sơn, là sự dung hòa giữa những dấu tích văn hóa Chăm Pa trong lòng văn hóa Việt. Đình làng An Hải được công nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 1995 là một trong những đình làng cổ nhất còn lại nguyên vẹn ở Quảng Ngãi.